Αλλάζουν τα όρια του Ηλιακού μας Συστήματος

Ανακαλύφθηκε παγωμένος νάνος πλανήτης πέρα από τα σύνορα

    Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα νέο ουράνιο σώμα πέρα από τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, στο λεγόμενο «εσωτερικό νέφος του Όορτ». Πρόκειται για ένα παγωμένο νάνο πλανήτη με την προσωρινή ονομασία "2012 VP113", που έχει διάμετρο περίπου 450 χιλιόμετρα.

   Οι επιστήμονες μάλιστα δεν αποκλείουν στην ίδια απομακρυσμένη περιοχή να βρουν μελλοντικά και άλλες εκπλήξεις, ακόμη και ένα γιγάντιο "πλανήτη Χ", που είναι ίσως δεκαπλάσιος από τη Γη, ο οποίος είναι αόρατος μέχρι σήμερα, καθώς περιφέρεται πολύ μακριά από τον Ήλιο, αλλά ασκεί βαρυτικές επιδράσεις στα μικρότερα σώματα της ίδιας περιοχής, όπως ο 2012 VP113.

   Ο εν λόγω άγνωστος έως τώρα μικροσκοπικός πλανήτης, που πιθανότατα αποτελείται κυρίως από πάγο (λόγω της μεγάλης απόστασής του από το μητρικό άστρο του ηλιακού μας συστήματος), έχει μια έντονα ελλειπτική τροχιά που τον φέρνει σε απόσταση από τον Ήλιο 80 αστρονομικών μονάδων* στο κοντινότερο σημείο (περίπου 12 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα) έως 452 αστρονομικών μονάδων (67 δισ. χλμ.) στο πιο απομακρυσμένο.

            Η διάταξη του ηλιακού μας συστήματος, συμπεριλαμβανομένου και του Νέφους Oort, η Σέντνα υπολογίζεται στις 76 AU από τον Ήλιο - λίγο πριν το  10² AU - όπως φαίνεται στον άξονα λογαριθμικής κλίμακος του σχήματος. Μεταξύ των 10⁵ και 10⁶ AU διακρίνεται στο σχήμα ο α-Κενταύρου, το πλησιέστερο σε  μας Άστρο μετά τον Ήλιο.

 Ο "2012 VP113" χρειάζεται αρκετές χιλιάδες γήινα χρόνια για να διαγράψει μια πλήρη τροχιά γύρω από τον Ήλιο («έτος» του).

  Οι τροχιές της Sedna (πορτοκαλί τροχιά) και του πλανήτη-νάνου 2012 VP₁₁₃ (κόκκινη τροχιά). Η μπλε περιοχή αντιστοιχεί στη Ζώνη του Kuiper και οι ιώδεις τροχιές αντιστοιχούν στις τροχιές των πλανητών.

    Μέχρι σήμερα, μόνο ένα ακόμη σώμα είχε ανακαλυφθεί, το 2003, πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, η «Σέντνα», με διάμετρο περίπου 1.000 χιλιομέτρων. Ο "2012 VP113" βρίσκεται ακόμη πιο μακριά, γεγονός που τον καθιστά πλέον το πιο απομακρυσμένο γνωστό ουράνιο σώμα του ηλιακού μας συστήματος.

    Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η Σέντνα και ο "2012 VP113" είναι απλώς δύο από τους πολλούς άγνωστους τέτοιους πλανήτες νάνους, καθώς ένας μεγάλος ακόμη αριθμός σωμάτων μένει να ανακαλυφθεί, από τα οποία γύρω στα 1.000 είναι τουλάχιστον ίδια με την Σέντνα, ενώ αρκετά είναι μεγαλύτερα από τον Πλούτωνα, τον Άρη και πιθανώς τη Γη. Είναι όμως πολύ μακρινά και συνεπώς είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Ο «πλανήτης Χ» (αν όντως υπάρχει) μπορεί να βρίσκεται σε απόσταση 250 αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο.

   Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον Σκοτ Σέπαρντ του Ινστιτούτου Κάρνεγκι, έγινε από δύο τηλεσκόπια στη Χιλή και η σχετική επιστημονική δημοσίευση υπήρξε στο περιοδικό "Nature", σύμφωνα με το BBC, το πρακτορείο Ρόιτερ και το "New Scientist".

    Η περιοχή του διαστήματος μετά τον τελευταίο μεγάλο πλανήτη του ηλιακού συστήματος, τον Ποσειδώνα, ονομάζεται «Ζώνη Κούιπερ» (με πιο γνωστό ουράνιο σώμα τον Πλούτωνα, που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν ο ένατος πλανήτης, αλλά μετά το 26ο Διεθνές Αστρονομικό Συνέδριο - 14 έως 26 Αυγούστου 2006 - στην Πράγα, υποβιβάστηκε σε "πλανήτη νάνο"). Ακόμη πιο πέρα βρίσκεται η πολύ πιο μεγάλη και παγωμένη περιοχή του «Νέφους του Όορτ», που πιθανότατα -εκτός από μια πληθώρα κομητών- φιλοξενεί πολλά άγνωστα ακόμη ουράνια σώματα.

Κάποτε ο Πλούτων θεωρείτο το πιο μακρινό πλανητικό σώμα, μετά τον τίτλο κατέκτησε η Σέντνα και τώρα ο "2012 VP113", για τον οποίο η Διεθνής Αστρονομική Ένωση -που δίνει τις ονομασίες στους πλανήτες- καλείται πλέον να βρει ένα πιο εύηχο όνομα**.

Ιωάννης Χρ. Αγαπάκης

* Μία αστρονομική μονάδα ισούται με την απόσταση Γης - Ήλιου, που είναι περίπου 149 εκατ. χλμ.

** Η ονομασία "2012 VP113" είναι η προσωρινή ονομασία που δίδεται στο ουράνιο σώμα και ο αριθμός  στο πρώτο μέρος του είναι η χρονολογία - έτος - που ανακαλύπτεται το εν λόγω αντικείμενο.

(Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)